Help

Sudoers add to

1
2

su -
usermod -aG sudo username

  1. Log in as root: You need to have root access to edit the sudoers file. If you’re not already logged in as root, you can switch to the root user by typing su - and entering the root password.

  2. Edit the sudoers file: The recommended way to edit the sudoers file is by using the visudo command. This command opens the sudoers file in a text editor and performs syntax checking on save, reducing the risk of breaking the file with incorrect syntax. Enter the command visudo in the terminal.

  3. Add marcin to sudoers: In the editor, look for a line that looks like this: root ALL=(ALL:ALL) ALL. Below this line, add a new line for ‘marcin’ with the same format: marcin ALL=(ALL:ALL) ALL. This line means that ‘marcin’ can execute any command as any user.

  4. Save and exit: After adding the line, save the file and exit the editor. In most cases, visudo uses the nano editor, so you can save by pressing Ctrl + O and exit by pressing Ctrl + X.

  5. Test sudo access: Switch back to the ‘marcin’ user account and try running a command with sudo to see if it works. For example, try sudo apt update.

Remember, it’s important to be cautious when granting sudo privileges, as it gives the user significant control over the system. Make sure that ‘marcin’ is a trusted user who needs these privileges for legitimate reasons.

Linki

Linki symboliczne (soft links) i twarde linki (hard links) to dwie metody tworzenia odniesień do plików w systemach Unix i Linux. Oba typy linków służą do tworzenia skrótów do plików, ale różnią się w kilku kluczowych aspektach:

  1. Definicja:

    • Twarde linki (Hard Links): Twardy link to dodatkowa nazwa dla istniejącego pliku. W systemie plików, zarówno twardy link, jak i oryginalny plik wskazują na tę samą lokalizację danych na dysku. Twarde linki działają tylko w obrębie tego samego systemu plików.
    • Linki symboliczne (Soft/Symbolic Links): Link symboliczny to specjalny rodzaj pliku, który wskazuje na inny plik lub katalog poprzez ścieżkę. Link symboliczny jest oddzielnym plikiem i zawiera jedynie odniesienie (ścieżkę) do docelowego pliku lub katalogu.

  2. Zachowanie przy usunięciu oryginalnego pliku:

    • Twarde linki: Jeśli oryginalny plik zostanie usunięty, twardy link nadal działa i zapewnia dostęp do zawartości pliku, ponieważ wskazuje na te same dane na dysku.
    • Linki symboliczne: Jeśli oryginalny plik zostanie usunięty, link symboliczny stanie się nieaktywny (“zepsuty”) i nie będzie mógł zapewnić dostępu do usuniętych danych.

  3. Przechodzenie przez systemy plików:

    • Twarde linki: Nie mogą być tworzone między różnymi systemami plików, ponieważ bezpośrednio wskazują na konkretne miejsce na dysku.
    • Linki symboliczne: Mogą wskazywać na pliki i katalogi w różnych systemach plików.

  4. Zajmowane miejsce:

    • Twarde linki: Nie zajmują dodatkowego miejsca na dysku, ponieważ są tylko dodatkowym wpisem w tabeli inodów systemu plików.
    • Linki symboliczne: Zajmują niewielką ilość miejsca na dysku, ponieważ są osobnymi plikami zawierającymi ścieżkę do celu.

  5. Widoczność zmian:

    • Twarde linki: Każda zmiana w pliku jest od razu widoczna we wszystkich twardych linkach, ponieważ wskazują one na te same dane.
    • Linki symboliczne: Zmiany w oryginalnym pliku są widoczne poprzez link, ale zmiana nazwy lub usunięcie oryginalnego pliku spowoduje, że link symboliczny stanie się nieaktywny.

W praktyce, linki symboliczne są bardziej elastyczne i powszechnie stosowane, zwłaszcza kiedy potrzebna jest odniesienie do katalogów lub plików na różnych systemach plików. Twarde linki są używane rzadziej, głównie z powodu ich ograniczeń i sposobu, w jaki działają na poziomie systemu plików.

Typowy przykład użycia twardych linków w systemach Linux i Unix to tworzenie dodatkowych odniesień do plików bez konieczności duplikowania ich zawartości. Jednym z konkretnych zastosowań twardych linków jest system zarządzania kopiami zapasowymi, takich jak metoda używana przez narzędzie rsnapshot.

Przykład z użyciem rsnapshot lub podobnych narzędzi do tworzenia kopii zapasowych:

W systemach kopii zapasowych, które wykorzystują twarde linki, kopie zapasowe są tworzone w taki sposób, że przy każdym nowym backupie, pliki, które nie uległy zmianie od ostatniej kopii, są reprezentowane przez twarde linki do wcześniej zbackupowanych plików, a nie przez ich pełne kopie. Oto jak to działa:

  1. Pierwszy Backup: W trakcie pierwszego backupu, wszystkie pliki są fizycznie kopiowane do lokalizacji backupu.

  2. Kolejne Backupy: W trakcie kolejnych backupów, tylko pliki, które uległy zmianie od ostatniego backupu, są kopiowane. Pliki, które nie uległy zmianie, są reprezentowane przez twarde linki do wcześniej zapisanych plików.

Korzyści z tego podejścia:

  • Oszczędność Miejsca: Ponieważ niezmienione pliki nie są kopiowane wielokrotnie, a jedynie tworzone są ich twarde linki, oszczędza się znaczną ilość miejsca na dysku.
  • Efektywność: Twarde linki są tworzone znacznie szybciej niż kopiowanie całych plików, co sprawia, że proces backupu jest szybszy.
  • Prostota Zarządzania: Każda kopia backupu wygląda jak kompletny zestaw danych, mimo że większość plików jest współdzielona między różnymi backupami.

To podejście sprawdza się szczególnie w przypadku, gdy wiele plików pozostaje niezmienionych między kolejnymi backupami, co jest typowe dla większości systemów i użytkowników. Twarde linki w tej sytuacji pozwalają na efektywne i ekonomiczne zarządzanie przestrzenią dyskową bez utraty informacji o historii zmian plików.

Katalogi

W systemach operacyjnych opartych na Unixie, takich jak Linux, istnieje szereg standardowych katalogów, z których każdy pełni określoną funkcję. Oto charakterystyczne cechy najważniejszych z nich:

  1. / (Root): To jest katalog główny, korzeń całego systemu plików. Wszystkie inne katalogi są zamontowane bezpośrednio lub pośrednio w tym katalogu.

  2. /bin (Binary): Zawiera podstawowe programy (binaria) używane przez wszystkich użytkowników systemu, takie jak powłoka (shell), cp, mv, rm, cat itp.

  3. /boot: Zawiera pliki niezbędne do rozruchu systemu, w tym kernel (jądro systemu) i bootloader, np. GRUB.

  4. /dev (Devices): Zawiera pliki specjalne, które reprezentują urządzenia, zarówno blokowe, jak i znakowe, np. dyski twarde, terminaly.

  5. /etc: Zawiera konfiguracje systemowe specyficzne dla danej maszyny, czyli skrypty startowe systemu, pliki konfiguracyjne usług/systemów.

  6. /home: Domyślny katalog dla danych użytkowników. Każdy zarejestrowany użytkownik posiada tu swój podkatalog.

  7. /lib (Library): Zawiera biblioteki współdzielone i moduły jądra niezbędne do uruchomienia systemu i programów w katalogu /bin oraz /sbin.

  8. /media: Miejsce do montowania zewnętrznych nośników danych, takich jak dyski USB, CD-ROMy.

  9. /mnt (Mount): Tradycyjnie używany do tymczasowego montowania systemów plików, chociaż w nowszych dystrybucjach częściej używa się /media.

  10. /opt (Optional): Przeznaczony dla dodatkowego oprogramowania i aplikacji (często tych zainstalowanych z zewnątrz standardowego systemu zarządzania pakietami).

  11. /proc: Wirtualny system plików, który udostępnia interfejs do struktur danych jądra. Nie jest przechowywany na dysku, lecz tworzony w czasie działania systemu.

  12. /root: Katalog domowy użytkownika root (superużytkownika), zazwyczaj nie umieszczony w /home, aby zapewnić bezpieczeństwo.

  13. /sbin (System Binary): Zawiera ważne programy do administracji systemem, które są zwykle potrzebne do uruchamiania, naprawy lub odzyskiwania systemu.

  14. /srv (Service): Zawiera dane związane z usługami serwerowymi uruchamianymi na systemie.

  15. /tmp (Temporary): Przechowuje pliki tymczasowe tworzone przez aplikacje i system. Zawartość tego katalogu jest często czyszczona przy uruchomieniu systemu.

  16. /usr (Unix System Resources): Druga, po /, największa hierarchia, zawierająca większość aplikacji i narzędzi użytkownika, bibliotek, dokumentacji itp.

  17. /var (Variable): Zawiera zmienne dane, takie jak logi, bazy danych, pliki spoolowe i pliki tymczasowe, które mogą rosnąć w czasie.

Każdy z tych katalogów odgrywa ważną rolę w organizacji i funkcjonowaniu systemu operacyjnego i jest integralną częścią jego struktury.

zamkniecie maszyny

W systemach operacyjnych typu Unix, takich jak Linux, polecenia shutdown -r now i systemctl reboot są używane do restartowania systemu, ale istnieją między nimi pewne różnice, zarówno pod względem ich działania, jak i zachowania systemu:

  1. shutdown -r now:

    • Polecenie shutdown jest tradycyjnym narzędziem Unix do zamykania lub restartowania systemu.
    • Parametr -r oznacza restart (reboot), a now określa, że ma to nastąpić natychmiast.
    • shutdown stopniowo zamyka system, zamykając wszystkie procesy, wysyłając powiadomienia do zalogowanych użytkowników i synchronizując dyski przed restartem.
    • shutdown zapewnia bezpieczne wyłączanie systemu, co jest szczególnie ważne w środowiskach serwerowych lub w przypadku wielu użytkowników.

  2. systemctl reboot:

    • systemctl to narzędzie do zarządzania systemem i usługami w systemd, który jest obecnie standardowym systemem inicjującym w wielu dystrybucjach Linux.
    • Polecenie systemctl reboot natychmiast inicjuje restart systemu, bez wysyłania dodatkowych powiadomień do zalogowanych użytkowników.
    • Jest to bardziej bezpośrednie polecenie do restartowania systemu i jest częścią nowszej filozofii zarządzania systemami opartą na systemd.
    • Podobnie jak shutdown, systemctl reboot także dba o bezpieczne zamknięcie systemu, zamykając procesy i synchronizując dyski.

Podsumowanie:

  • Główna różnica polega na tym, że shutdown -r now jest bardziej “łagodne” i tradycyjne, zapewniając pewne powiadomienia i stopniowe zamykanie systemu, podczas gdy systemctl reboot jest częścią nowszego systemd i działa nieco szybciej i bezpośredniej.
  • Oba polecenia są bezpieczne do użytku i osiągają ten sam cel – restartują system, ale różnią się sposobem, w jaki informują użytkowników i zamykają bieżące procesy.

Dowiązanie symboliczne:

lrwxrwxrwx 1 root root 14 Sep 20 14:15 /usr/sbin/reboot -> /bin/systemctl

systemctl

systemctl to narzędzie do zarządzania systemem i usługami w systemd, które jest standardowym systemem inicjującym i menedżerem systemu i usług w wielu nowoczesnych dystrybucjach Linuxa. Oto lista typowych poleceń, które są używane z systemctl:

  1. Zarządzanie Stanem Systemu

    • systemctl reboot: Restartuje system.
    • systemctl poweroff: Wyłącza system.
    • systemctl suspend: Zawiesza system.
    • systemctl hibernate: Hibernuje system.
    • systemctl hybrid-sleep: Przechodzi w stan uśpienia hybrydowego (połączenie hibernacji i uśpienia).

  2. Zarządzanie Usługami

    • systemctl start [nazwa_usługi]: Uruchamia daną usługę.
    • systemctl stop [nazwa_usługi]: Zatrzymuje daną usługę.
    • systemctl restart [nazwa_usługi]: Restartuje daną usługę.
    • systemctl reload [nazwa_usługi]: Przeładowuje konfigurację danej usługi bez zatrzymywania jej.
    • systemctl enable [nazwa_usługi]: Włącza usługę, aby uruchamiała się przy starcie systemu.
    • systemctl disable [nazwa_usługi]: Wyłącza usługę z automatycznego uruchamiania przy starcie systemu.
    • systemctl status [nazwa_usługi]: Wyświetla aktualny stan danej usługi.

  3. Zarządzanie Celami (Targets)

    • systemctl isolate [nazwa_celu]: Przełącza system do określonego celu (np. graphical.target).
    • systemctl set-default [nazwa_celu]: Ustawia domyślny cel, do którego system będzie uruchamiany.

  4. Diagnostyka i Logi

    • systemctl list-units: Wyświetla wszystkie aktywne jednostki (usługi, gniazda, timery itp.).
    • systemctl list-unit-files: Wyświetla listę wszystkich jednostek wraz z ich aktualnym stanem włączenia.
    • systemctl daemon-reload: Odświeża konfigurację systemd po zmianach w plikach jednostek.
    • systemctl cat [nazwa_usługi]: Wyświetla zawartość pliku konfiguracyjnego danej usługi.

  5. Zarządzanie Gniazdami i Timerami

    • systemctl list-sockets: Wyświetla aktywne gniazda.
    • systemctl list-timers: Wyświetla aktywne timery.

systemctl jest potężnym narzędziem, które pozwala na zaawansowane zarządzanie różnymi aspektami systemu i usług w systemach Linux korzystających z systemd. Powyższe polecenia to tylko podstawowe operacje, które można wykonać za pomocą tego narzędzia.

Jak naprawić problem z “vboxadd.serice loaded failed”

Komunikat “vboxadd.service loaded failed failed”, który widzisz w wyniku polecenia systemctl list-units, wskazuje na problem z usługą vboxadd, która jest częścią VirtualBox Guest Additions. VirtualBox Guest Additions to zestaw narzędzi i sterowników zaprojektowanych, aby poprawić wydajność i użyteczność systemów operacyjnych gości w VirtualBox.

Oto kroki, które można podjąć, aby rozwiązać ten problem:

  1. Sprawdzenie Stanu Usługi: Najpierw sprawdź dokładny status usługi i wszelkie komunikaty o błędach:

    1

    systemctl status vboxadd.service

    Uważnie przeczytaj wyjście tego polecenia, aby zrozumieć, dlaczego usługa nie uruchamia się poprawnie.

  2. Ponowne Uruchomienie Usługi: Spróbuj ręcznie uruchomić usługę, aby zobaczyć, czy to rozwiąże problem:

    1

    sudo systemctl restart vboxadd.service

    Następnie sprawdź, czy usługa uruchomiła się poprawnie:

    1

    systemctl status vboxadd.service

  3. Reinstalacja VirtualBox Guest Additions: Jeśli problem nadal występuje, możliwe, że należy przeinstalować VirtualBox Guest Additions. To można zrobić z poziomu systemu gościa. W zależności od dystrybucji, kroki mogą się nieco różnić. Typowo, należy zamontować obraz Guest Additions i uruchomić skrypt instalacyjny:

    • W VirtualBox, włącz maszynę wirtualną i wybierz “Devices” > “Insert Guest Additions CD image…”.
    • W systemie gościa, zamontuj CD i uruchom skrypt instalacyjny.

  4. Aktualizacja VirtualBox: Upewnij się, że Twoja wersja VirtualBox na hoście jest aktualna. Stare wersje mogą powodować problemy z kompatybilnością.

  5. Sprawdzenie Logów Systemowych: Dodatkowe informacje mogą znajdować się w logach systemowych. Możesz je sprawdzić za pomocą polecenia:

    1

    journalctl -xe

    Szukaj wpisów związanych z vboxadd.service.

Skrót na klawiaturze do terminala w XFCE

W środowisku graficznym XFCE, domyślnym skrótem klawiaturowym do uruchomienia terminala jest zwykle Ctrl + Alt + T. Jednakże, warto zauważyć, że ten skrót może być różny w zależności od dystrybucji i tego, czy zostały dokonane jakieś indywidualne modyfikacje w ustawieniach skrótów klawiszowych.

Jeśli ten skrót nie działa w twoim systemie Debian z XFCE, możesz go ustawić lub sprawdzić, jaki jest aktualny skrót, wykonując następujące kroki:

  1. Otwórz Ustawienia XFCE.
  2. Przejdź do sekcji Klawiatura.
  3. Wybierz zakładkę Skróty aplikacji.
  4. Znajdź lub dodaj nowy skrót dla terminala. Zazwyczaj poleceń uruchamiających terminal to xfce4-terminal lub po prostu terminal.

Jeśli nie widzisz tam skrótu Ctrl + Alt + T dla terminala, możesz go dodać ręcznie:

  • Kliknij Dodaj.
  • Wprowadź xfce4-terminal jako polecenie.
  • Naciśnij kombinację Ctrl + Alt + T (lub inną według preferencji), gdy zostaniesz poproszony o wskazanie skrótu klawiszowego.

Wirtualizacja

Kubernetes

Kubernetes, często skracane do “K8s”, to otwartoźródłowy system do automatyzacji wdrażania, skalowania i zarządzania aplikacjami kontenerowymi. Jest to narzędzie stworzone przez Google, które stało się standardem w świecie zarządzania kontenerami. Oto kilka kluczowych cech charakterystycznych Kubernetes:

  1. Orkiestracja Kontenerów: Kubernetes umożliwia uruchamianie i zarządzanie kontenerami na dużą skalę. Kontenery mogą być wdrażane, skalowane i zarządzane w sposób zautomatyzowany.

  2. Abstrakcja od Infrastruktury: Kubernetes abstrahuje infrastrukturę sprzętową od aplikacji, co pozwala na łatwe przenoszenie aplikacji między różnymi środowiskami, od lokalnych do chmur publicznych.

  3. Samonaprawialność: System może automatycznie restartować kontenery, które przestały działać, zastępować kontenery, wykrywać i nie używać maszyn, które nie odpowiadają na zapytania, oraz skalować aplikacje w oparciu o zapotrzebowanie.

  4. Skalowalność i Łatwość Zarządzania: Kubernetes umożliwia łatwe skalowanie aplikacji w górę lub w dół, automatycznie lub manualnie, oraz sprawia, że zarządzanie aplikacjami jest bardziej efektywne.

  5. Usługi Dostępności i Balansowanie Obciążenia: Kubernetes może eksponować kontener na określony adres IP lub nazwę hosta. Jeśli ruch do kontenera jest duży, Kubernetes potrafi balansować obciążenie i dystrybuować ruch sieciowy, aby zapewnić stabilność działania aplikacji.

  6. Zarządzanie Konfiguracją i Sekretami: Umożliwia zarządzanie konfiguracją i sekretami, co jest kluczowe w przypadku aplikacji wymagających bezpiecznego przechowywania i zarządzania poufnymi danymi.

  7. Automatyczne Rozwijanie i Wycofywanie Zmian: Kubernetes umożliwia automatyczne rozwijanie i wycofywanie zmian, co jest szczególnie przydatne w procesach ciągłej integracji i ciągłego wdrażania (CI/CD).

  8. Deklaratywne Konfiguracje: Kubernetes wykorzystuje deklaratywne konfiguracje do zarządzania aplikacjami, co ułatwia utrzymanie i aktualizowanie stanu pożądanego dla wdrożeń.

  9. Wsparcie Społeczności i Ekosystemu: Jako projekt prowadzony przez Cloud Native Computing Foundation (CNCF), Kubernetes cieszy się silnym wsparciem społeczności i rozbudowanym ekosystemem narzędzi i dodatków.

  10. Wszechstronność: Kubernetes jest odpowiedni zarówno dla małych, jak i dużych, rozbudowanych aplikacji, dzięki swojej modułowości i możliwości dostosowania do różnych wymagań.

Kubernetes znacząco wpłynął na sposób, w jaki organizacje wdrażają i zarządzają aplikacjami, szczególnie w środowiskach chmurowych i w kontekście mikrousług.

apt sources

  deb https://ftp.debian.org/debian/ bookworm contrib main non-free non-free-firmware
  # deb-src https://ftp.debian.org/debian/ bookworm contrib main non-free non-free-firmware

  deb https://ftp.debian.org/debian/ bookworm-updates contrib main non-free non-free-firmware
  # deb-src https://ftp.debian.org/debian/ bookworm-updates contrib main non-free non-free-firmware

  deb https://ftp.debian.org/debian/ bookworm-proposed-updates contrib main non-free non-free-firmware
  # deb-src https://ftp.debian.org/debian/ bookworm-proposed-updates contrib main non-free non-free-firmware

  deb https://ftp.debian.org/debian/ bookworm-backports contrib main non-free non-free-firmware
  # deb-src https://ftp.debian.org/debian/ bookworm-backports contrib main non-free non-free-firmware

  deb https://security.debian.org/debian-security/ bookworm-security contrib main non-free non-free-firmware
  # deb-src https://security.debian.org/debian-security/ bookworm-security contrib main non-free non-free-firmware

Wybrane polecenia systemu

wiadomości wysyłane za pomocą polecenia write

Aby móc odbierać wiadomości wysyłane za pomocą polecenia write w systemie Debian, należy upewnić się, że kilka warunków jest spełnionych:

  1. Uruchomione Usługi:

    • Upewnij się, że usługi odpowiedzialne za obsługę wiadomości, takie jak write, talk, itp., są aktywne na systemie.

  2. Sprawdzenie Stanu mesg:

    • Polecenie write używa TTY (terminala) użytkownika do wysyłania wiadomości. Aby móc odbierać wiadomości, użytkownik musi mieć włączoną opcję odbioru wiadomości na swoim TTY. Można to sprawdzić, wpisując polecenie mesg.
    • Jeśli wynik to is y, oznacza to, że odbiór wiadomości jest włączony. Jeśli wynik to is n, odbiór wiadomości jest wyłączony.
    • Aby włączyć odbiór wiadomości, wpisz mesg y.

  3. Zezwolenie na Wiadomości od Innych Użytkowników:

    • Jeśli masz włączone środowisko graficzne, może być konieczne sprawdzenie ustawień prywatności w swoim menedżerze okien lub środowisku pulpitu, aby upewnić się, że zezwala ono na odbiór wiadomości od innych użytkowników.

  4. Sprawdzenie Polityki Bezpieczeństwa:

    • W niektórych środowiskach zaostrzone polityki bezpieczeństwa mogą blokować komunikację między użytkownikami za pomocą poleceń takich jak write. Upewnij się, że taka komunikacja jest dozwolona w ramach polityk bezpieczeństwa systemu.

  5. Sprawdzenie Zapory Sieciowej i SELinux:

    • Jeśli na systemie działają zaawansowane mechanizmy bezpieczeństwa, takie jak zapora sieciowa lub SELinux, mogą one wpływać na możliwość korzystania z poleceń takich jak write. Upewnij się, że nie blokują one tego rodzaju komunikacji.

Po wykonaniu powyższych kroków powinieneś być w stanie odbierać wiadomości wysyłane za pomocą polecenia write w systemie Debian. Pamiętaj, że polecenie write działa na poziomie terminala, więc zarówno nadawca, jak i odbiorca muszą być zalogowani w terminalu.

apropos finger chfn .plan

apt list –installed apt install mc htop tmux net-ttols neofetch iptraf etckeeper lynis fail2ban glances

Skrypty

Edytor nano

Edycja ilosci tabów

Aby zmienić ilość znaków, jaką reprezentuje tabulacja (tab) w edytorze nano, możesz użyć opcji konfiguracyjnych w pliku konfiguracyjnym nano lub bezpośrednio w linii poleceń. Oto sposoby, jak to zrobić:

1. Użycie Opcji w Linii Poleceń

Możesz uruchomić nano z opcją -T, aby ustawić szerokość tabulacji. Na przykład, aby ustawić szerokość tabulacji na 4 znaki, użyj:

1

nano -T4 plik.txt

2. Edycja Pliku Konfiguracyjnego Nano

Możesz również ustawić tę opcję w pliku konfiguracyjnym nano, którym zazwyczaj jest ~/.nanorc (lub globalny plik konfiguracyjny w /etc/nanorc, zależnie od systemu i uprawnień).

  1. Otwórz plik ~/.nanorc w edytorze nano:

    1

    nano ~/.nanorc

  2. Dodaj linię konfiguracyjną określającą szerokość tabulacji. Na przykład, aby ustawić szerokość tabulacji na 4 znaki, dodaj:

    1

    set tabsize 4

  3. Zapisz i zamknij plik (Ctrl+O, Enter, Ctrl+X).

Po zmodyfikowaniu ustawień w pliku ~/.nanorc, każde nowe uruchomienie nano będzie używać tych ustawień, chyba że zostaną nadpisane przez opcje w linii poleceń.

Ważne Uwagi

  • Upewnij się, że masz uprawnienia do edycji pliku ~/.nanorc. Jeśli plik nie istnieje, możesz go stworzyć.
  • Zmiany w pliku ~/.nanorc wpłyną tylko na użytkownika, który dokonał tych zmian, podczas gdy edycja /etc/nanorc wpłynie na wszystkich użytkowników systemu.
  • Opcje linii poleceń mają pierwszeństwo przed ustawieniami w pliku konfiguracyjnym.

Copy/Paste

W edytorze nano, kopiowanie i wklejanie bloku tekstu wymaga kilku kroków, ponieważ nano nie posiada standardowej funkcjonalności schowka tak jak wiele graficznych edytorów. Oto, jak to zrobić:

Krok po Kroku

  1. Zaznaczanie Tekstu:

    • Przejdź do początku tekstu, który chcesz skopiować.
    • Naciśnij Alt + A (lub ^ + ^ w niektórych konfiguracjach) aby rozpocząć zaznaczanie tekstu. Zobaczysz, że na dole ekranu pojawi się informacja ‘Mark Set’.
    • Przesuń kursor, aby zaznaczyć pożądany blok tekstu.

  2. Kopiowanie Tekstu:

    • Po zaznaczeniu tekstu naciśnij Alt + ^ (czyli Alt + 6). To skopiuje zaznaczony tekst do “bufora wycinka” w nano.

  3. Przechodzenie do Miejsca Docelowego:

    • Przenieś kursor do miejsca, gdzie chcesz wkleić skopiowany tekst.

  4. Wklejanie Tekstu:

    • Wklej skopiowany tekst, naciskając Ctrl + U.

Dodatkowe Informacje

  • W nano nie ma klasycznego schowka, jak w systemach okienkowych. Zamiast tego, nano używa “bufora wycinka” do przechowywania tekstu.
  • Jeśli chcesz przenieść tekst (a nie skopiować), po zaznaczeniu tekstu, zamiast kopiować, po prostu użyj Ctrl + K do wycięcia tekstu, a następnie Ctrl + U do wklejenia w nowym miejscu.
  • nano ma ograniczone możliwości w porównaniu do bardziej zaawansowanych edytorów, więc niektóre operacje mogą być mniej intuicyjne niż w edytorach takich jak Vim czy Emacs.

Te kroki powinny pozwolić na skuteczne kopiowanie i wklejanie tekstu w edytorze nano.

Skąd wziął się skrót RC

Skrót “RC” w nazwach plików konfiguracyjnych, takich jak .bashrc w systemach Unix i Linux, pochodzi od “run commands” (wykonywanie poleceń). Tradycja ta sięga początków systemów Unix.

Pochodzenie i Znaczenie:

  1. Historia: Skrót “RC” pojawił się w pierwszych wersjach systemu Unix. Został użyty w plikach, które system czytał przy starcie lub przy logowaniu się użytkownika, aby skonfigurować środowisko lub uruchomić określone programy.

  2. Run Commands: “RC” oznacza “run commands”, co dosłownie tłumaczy się jako “wykonywanie poleceń”. Pliki te zawierają zestaw poleceń, które są automatycznie wykonane przez shell lub aplikację w momencie jej uruchomienia.

  3. Przykłady Użycia:

    • .bashrc: Jest to skrypt, który jest wykonywany przez każdą interaktywną, nie logującą się instancję bash (np. nowe okno terminala w systemach graficznych). Zawiera konfiguracje specyficzne dla użytkownika dla sesji bash, takie jak aliasy i zmienne środowiskowe.
    • .vimrc: Plik konfiguracyjny dla edytora Vim, zawierający ustawienia, skróty klawiszowe, wtyczki itp.

Użycie w Innych Kontekstach:

Skrót “RC” został również zaadaptowany przez inne systemy i aplikacje, zachowując podobne znaczenie. W kontekście oprogramowania, plik “RC” często odnosi się do pliku, który zawiera instrukcje konfiguracyjne, które są “uruchamiane” lub przetwarzane, gdy aplikacja się startuje.

Podsumowując, “RC” w nazwach plików konfiguracyjnych w systemie Unix i Linux odnosi się do plików zawierających zestaw poleceń, które są automatycznie wykonywane w określonych sytuacjach, co pozwala na dostosowanie zachowania systemu lub aplikacji do potrzeb użytkownika.

Exitcode

W skryptach Bash, kod wyjścia (exit code) ostatnio wykonanego polecenia jest przechowywany w zmiennej $?. Aby sprawdzić ten kod wyjścia, wykonaj polecenie, a następnie odwołaj się do zmiennej $?. Oto przykład:

 1
 2
 3
 4
 5
 6
 7
 8
 9
10
11
12
13
14

#!/bin/bash

# wykonanie jakiegoś polecenia
ls /nieistniejacy_katalog

# sprawdzenie kodu wyjścia
exitcode=$?

# sprawdzenie, czy polecenie zakończyło się sukcesem
if [ $exitcode -eq 0 ]; then
    echo "Polecenie zakończone sukcesem."
else
    echo "Polecenie zakończone błędem. Kod wyjścia: $exitcode"
fi

W tym przykładzie:

  1. Uruchomione zostaje polecenie ls /nieistniejacy_katalog.
  2. Zmienna $? przechowuje kod wyjścia tego polecenia.
  3. Wartość $? jest przypisywana do zmiennej exitcode.
  4. Skrypt sprawdza, czy exitcode jest równy 0 (co oznacza sukces), a jeśli nie - informuje o błędzie i wyświetla kod wyjścia.

Uwaga:

  • Kod wyjścia 0 zazwyczaj oznacza, że polecenie zostało wykonane pomyślnie, natomiast każda inna wartość wskazuje na jakiś błąd.
  • Zmienna $? powinna być sprawdzana bezpośrednio po wykonaniu polecenia, ponieważ każde kolejne polecenie nadpisze jej wartość swoim własnym kodem wyjścia.
  • Różne polecenia mogą zwracać różne kody błędów, więc warto sprawdzić dokumentację danego polecenia, aby zrozumieć, co oznaczają różne kody wyjścia.

ELF (Executable and Linkable Format)

Pierwsze znaki w pliku ELF (Executable and Linkable Format) pod Linuxem są częścią tzw. nagłówka ELF. Są one niezwykle ważne, gdyż informują system operacyjny o sposobie interpretacji zawartości pliku. Oto ich znaczenie:

  1. 0x7F oraz ‘ELF’: Pierwsze cztery bajty pliku ELF zawsze zaczynają się od bajtu 0x7F, po którym następują litery ‘E’, ‘L’, ‘F’. Ta sekwencja jest magicznym numerem, który umożliwia systemowi operacyjnemu rozpoznanie formatu pliku jako ELF.

  2. Klasa pliku (32-bit lub 64-bit): Następny bajt określa, czy plik jest przeznaczony dla systemu 32-bitowego czy 64-bitowego.

  3. Format kodowania danych (Big Endian lub Little Endian): Kolejny bajt wskazuje na sposób kodowania danych - czy jest to Big Endian, gdzie najbardziej znaczący bajt jest przechowywany jako pierwszy, czy Little Endian, gdzie najpierw przechowywany jest najmniej znaczący bajt.

  4. Wersja pliku ELF: Wskazuje na wersję formatu ELF użytego w pliku.

  5. Typ procesora i systemu operacyjnego: Kolejne bajty określają typ procesora i system operacyjny, dla którego plik został skompilowany.

  6. Pozostałe elementy nagłówka: Zawierają informacje takie jak punkt wejścia programu, położenie tabeli segmentów programu, położenie tabeli nagłówków sekcji oraz ich wielkości i ilość.

Nagłówek ELF jest kluczowy dla poprawnego załadowania i wykonania pliku w systemie operacyjnym Linux. Zapewnia on wszystkie niezbędne informacje potrzebne do prawidłowego zarządzania kodem zawartym w pliku.

Shebang

Shebang to specjalna sekwencja znaków na początku skryptu tekstowego, która wskazuje, który interpreter powinien zostać użyty do wykonania zawartości pliku.

Oto jak to działa:

Shebang: Na początku skryptu znajduje się linia zaczynająca się od #!, po której następuje ścieżka do interpretera. Na przykład, #!/bin/bash wskazuje, że skrypt powinien być wykonany przez interpreter Bash, a #!/usr/bin/env python3 wskazuje na interpreter Python 3.

Uruchamianie Skryptu: Gdy użytkownik próbuje uruchomić skrypt (np. ./skrypt.sh), system operacyjny sprawdza pierwsze dwa znaki pliku. Jeśli są to #!, system przekazuje plik do interpretera określonego w shebangu.

Interpreter: Interpreter wskazany w shebangu otwiera plik, interpretuje jego zawartość i wykonuje polecenia w nim zawarte.

Ciekawostką jest, że choć to nie kernel bezpośrednio interpretuje shebang, to mechanizm ten jest wspierany na poziomie systemu plików w kernelu. Dzięki temu możliwe jest rozpoznanie i właściwe przetworzenie plików ze skryptami. Bez tego wsparcia, użytkownik musiałby ręcznie wskazać interpreter, aby uruchomić skrypt, np. bash skrypt.sh zamiast po prostu ./skrypt.sh.

Jak to działa w systemie

Proces rozpoznawania przez system operacyjny, czy dany plik to skrypt wymagający interpretera, czy kod binarny (tak jak ELF), odbywa się w kilku krokach:

  1. Sprawdzenie uprawnień do wykonania: Gdy użytkownik próbuje uruchomić plik, system najpierw sprawdza, czy plik ma ustawione uprawnienia do wykonania. Jeśli nie, proces jest zatrzymywany.

  2. Odczytanie pierwszych bajtów pliku: System operacyjny odczytuje pierwsze bajty pliku, aby zdecydować, jak go interpretować. Dla plików wykonywalnych (np. ELF), te pierwsze bajty zawierają specjalny nagłówek binarny.

  3. Rozpoznanie shebangu: Jeśli plik zaczyna się od sekwencji #! (shebang), system rozumie, że plik jest skryptem i musi być przekazany do odpowiedniego interpretera. Po znakach #! następuje ścieżka do interpretera, który powinien być użyty.

  4. Wywołanie interpretera: System uruchamia interpreter określony w shebangu, przekazując mu ścieżkę do skryptu jako argument. Na przykład, dla skryptu z shebangiem #!/bin/bash, system wywoła /bin/bash /ścieżka/do/skryptu.

  5. Wykonywanie skryptu przez interpreter: Interpreter odczytuje i wykonuje polecenia zawarte w skrypcie.

  6. Kontynuacja lub zakończenie procesu: Po zakończeniu wykonywania skryptu przez interpreter, kontrola wraca do systemu operacyjnego, który kontynuuje swoje normalne działanie lub kończy proces, jeśli to koniec skryptu.

W przypadku plików binarnych (np. ELF), system rozpoznaje je przez ich nagłówek i natychmiast przystępuje do ich ładowania i wykonania, zamiast przekazywać je do interpretera. Jest to możliwe dzięki różnym formatom nagłówków dla plików wykonywalnych i skryptów tekstowych.

To samo, ale nieco detaliczniej

Proces identyfikacji i uruchamiania plików wykonywalnych lub skryptów z shebangiem (#!) w systemie Linux odbywa się na kilku poziomach, od wywołań użytkownika aż po niskopoziomowe operacje kernela. Oto szczegółowy opis, jakie funkcje systemowe są zaangażowane w ten proces:

  1. Wywołanie przez Użytkownika: Gdy użytkownik próbuje uruchomić plik (np. przez wpisanie ./skrypt.sh w terminalu), shell (np. bash) wykonuje funkcję execve(). Jest to funkcja systemowa, która służy do uruchamiania nowego programu, zastępując bieżący proces.

  2. Odczyt Nagłówka Pliku przez Kernel: Kernel, po otrzymaniu żądania od execve(), próbuje odczytać nagłówek pliku, aby zdecydować, jak go obsłużyć. Robi to za pomocą niskopoziomowych operacji wejścia-wyjścia.

  3. Rozpoznanie Shebangu: Jeśli pierwsze dwa znaki pliku to #!, kernel rozpoznaje plik jako skrypt tekstowy. W tym momencie kernel analizuje resztę linii po #!, aby znaleźć ścieżkę do odpowiedniego interpretera.

  4. Wywołanie Interpretera: Kernel używa ponownie execve(), ale tym razem do uruchomienia interpretera określonego w shebangu, przekazując mu ścieżkę do skryptu jako argument.

  5. Przetwarzanie Skryptu przez Interpreter: Interpreter, teraz działający jako proces, odczytuje i wykonuje polecenia zawarte w skrypcie.

Warto zauważyć, że proces ten różni się od ładowania zwykłych plików wykonywalnych (takich jak ELF), gdzie kernel bezpośrednio zajmuje się ładowaniem pliku do pamięci i uruchamianiem go, bez konieczności przekazywania kontroli do zewnętrznego interpretera.

Dodatkowo, w zależności od dystrybucji i konfiguracji systemu Linux, mogą być używane różne shelle oraz mechanizmy uruchamiania plików, ale opisany powyżej proces execve() i interpretacji shebangu jest dość uniwersalny w kontekście systemów Unixopodobnych.

Ekspansja wyrażen

W powłoce Bash, różne typy cudzysłowów ("" i '') mają różne zachowania w odniesieniu do interpretacji zawartych w nich ciągów znaków. Oto główne cechy obu typów:

1. Podwójne Cudzysłowy ""

  • Ekspansja Zmiennych: Wewnątrz podwójnych cudzysłowów, zmienne są rozwijane (expanded). Oznacza to, że wartość zmiennej zostanie wstawiona w miejsce jej nazwy. Na przykład, $HOME zostanie zastąpione rzeczywistą ścieżką katalogu domowego użytkownika.

    1

    echo "Twój katalog domowy to: $HOME"

  • Ekspansja Poleceń: Podwójne cudzysłowy pozwalają na ekspansję poleceń. Oznacza to, że polecenie umieszczone wewnątrz $(...) lub w starszej notacji `...` zostanie wykonane, a jego wynik zostanie wstawiony w miejsce ekspansji.

    1

    echo "Aktualna data to: $(date)"

  • Ekspansja Wyrażeń Arytmetycznych: Wyrażenia arytmetyczne umieszczone w $((...)) są rozwijane i obliczane.

    1

    echo "Dwa plus dwa to: $((2 + 2))"

  • Zachowanie Niektórych Znaków Specjalnych: Znaki takie jak \n (nowa linia) są interpretowane i przetwarzane.

2. Pojedyncze Cudzysłowy ' '

  • Brak Ekspansji Zmiennych i Poleceń: Wewnątrz pojedynczych cudzysłowów, ekspansja zmiennych, poleceń i wyrażeń arytmetycznych nie zachodzi. Cały tekst jest traktowany dosłownie, jako stały ciąg znaków.

    1

    echo 'Twój katalog domowy to: $HOME'

  • Dosłowna Interpretacja Zawartości: Wszystko, co znajduje się w pojedynczych cudzysłowach, jest interpretowane dosłownie. Oznacza to, że specjalne znaki Bash, takie jak *, &, #, itp., nie są interpretowane jako specjalne i są traktowane jako zwykłe znaki.

  • Brak Interpretacji Znaków Ucieczki: Znaki ucieczki, takie jak \n, nie są interpretowane, ale są traktowane jako zwykłe znaki.

Podsumowanie

Wybór między podwójnymi a pojedynczymi cudzysłowami zależy od potrzeby ekspansji i interpretacji zawartości ciągu. Jeśli potrzebujesz, aby zmienne, polecenia i wyrażenia arytmetyczne były rozwijane, użyj podwójnych cudzysłowów. Jeśli chcesz, aby tekst był traktowany dosłownie, bez żadnej ekspansji, użyj pojedynczych cudzysłowów.

składnia IF

Składnia instrukcji if w Bashu jest kluczowym elementem tworzenia skryptów warunkowych. Oto podstawowa struktura:

1
2
3

if [ warunek ]; then
    # komendy wykonywane, gdy warunek jest prawdziwy
fi

Elementy Składni:

  1. if: Rozpoczyna instrukcję warunkową.

  2. [ warunek ]: Testuje warunek. Nawiasy kwadratowe [ ] są aliasem dla polecenia test, które sprawdza, czy podany warunek jest prawdziwy. Wewnątrz nawiasów kwadratowych musi być przestrzeń między nawiasem a warunkiem.

  3. then: Jeśli warunek jest prawdziwy (zwraca kod wyjścia 0), to Bash wykonuje komendy po then.

  4. fi: Zamyka instrukcję if. To jest odwrócenie słowa if, co jest typowym sposobem oznaczania zakończenia bloków kodu w skryptach powłoki (podobnie jak esac dla case).

  5. ;: Średnik jest używany do oddzielenia różnych poleceń w tej samej linii. Możesz zastąpić średnik przez nową linię. Na przykład, then może znajdować się w tej samej linii co warunek, jeśli zastosujesz ;:

    1
2
3

    if [ warunek ]; then
    # komendy
fi

    lub w nowej linii bez średnika:

    1
2
3
4

    if [ warunek ]
then
    # komendy
fi

Dlaczego używa się [ ] i ;?

  • [ ]: Użycie nawiasów kwadratowych jest sposobem na wykorzystanie polecenia test w bardziej czytelnej formie. [ warunek ] jest równoznaczne z test warunek. Warunki wewnątrz nawiasów kwadratowych mogą obejmować porównania liczb, sprawdzanie ciągów znaków, czy też testowanie właściwości plików.

  • ;: Średnik jest używany do oddzielenia różnych poleceń w Bashu. W przypadku instrukcji if, oddziela on warunek od słowa kluczowego then. Jest to konieczne, gdy oba te elementy znajdują się w tej samej linii.

Przykład:

1
2
3

if [ $liczba -eq 10 ]; then
    echo "Liczba jest równa 10."
fi

W tym przykładzie, jeśli zmienna liczba jest równa 10, skrypt wyświetli komunikat “Liczba jest równa 10.”

Przykład Użycia Instrukcji if w Bash:

1
2
3
4
5
6
7

if [ $x -eq 5 ]; then
    echo "x jest równe 5"
elif [ $x -lt 5 ]; then
    echo "x jest mniejsze niż 5"
else
    echo "x jest większe niż 5"
fi

W tym przykładzie, instrukcja if sprawdza, czy zmienna x jest równa 5, mniejsza niż 5, czy większa. W zależności od warunku, wykonuje odpowiednią część kodu.

Pamiętaj, że podręcznik man dla Bash zawiera bardzo szczegółowe i techniczne informacje, które mogą być przytłaczające dla początkujących użytkowników. Dla bardziej przystępnego wprowadzenia do instrukcji if i innych konstrukcji w Bashu, możesz rozważyć także korzystanie z różnych zasobów online i poradników.

Jak wykonać polecenie i zachować jego standardowe wyjście?

W Bashu, aby wykonać polecenie i zachować jego standardowe wyjście (stdout) w zmiennej, używa się tzw. command substitution, czyli substytucji polecenia. Jest to mechanizm, który pozwala na przechwycenie wyjścia polecenia i przypisanie go do zmiennej. Oto dwa sposoby, jak możesz to zrobić:

1. Użycie $(…)

Najczęściej używaną i zalecaną składnią substytucji polecenia jest $(...). Przykład:

1
2

wynik=$(polecenie)
echo $wynik

W tym przypadku, polecenie zostanie wykonane, a jego standardowe wyjście zostanie przypisane do zmiennej wynik. Możesz potem użyć tej zmiennej do dalszych działań w skrypcie.

2. Użycie ...

Starszą, ale nadal obsługiwaną składnią substytucji polecenia są backticks `...`. Przykład:

1
2

wynik=`polecenie`
echo $wynik

Ta składnia działa tak samo jak $(...), ale może być mniej czytelna, szczególnie w skomplikowanych skryptach lub gdy substytucje są zagnieżdżone.

Ważne Uwagi:

  • Pamiętaj, aby nie dodawać spacji wokół znaku = podczas przypisywania wartości do zmiennej.
  • Jeśli polecenie zawiera elementy, które mogą być interpretowane przez powłokę, należy je umieścić w cudzysłowie wewnątrz substytucji polecenia.
  • W przypadku poleceń generujących wielolinijkowe wyjście, wszystkie linie zostaną zapisane w zmiennej, a możesz je później przetworzyć według potrzeb.

Substytucja polecenia jest bardzo przydatnym mechanizmem w skryptach Bash, pozwalającym na elastyczne manipulowanie i wykorzystywanie wyjścia różnych poleceń.

Lab 02

uname

htop glances

Informacja “Load” w programie htop odnosi się do tzw. wskaźników obciążenia systemu (ang. load averages). Są to trzy wartości, które pokazują średnie obciążenie systemu w ciągu ostatnich 1, 5 i 15 minut. Oto, jak można je interpretować:

  1. Wartości “Load”: Są to trzy liczby, np. 0.00 0.01 0.05. Każda z nich reprezentuje średnią liczbę procesów oczekujących na wykonanie lub korzystających z procesora w danym okresie czasu. Pierwsza liczba dotyczy ostatniej minuty, druga – ostatnich 5 minut, a trzecia – ostatnich 15 minut.

  2. Interpretacja wartości:

    • Poniżej 1.00: Oznacza to, że procesor nie jest w pełni wykorzystany i prawdopodobnie nie ma zatorów.
    • Równe 1.00: Oznacza to, że procesor jest w pełni wykorzystywany, ale bez przeciążenia.
    • Powyżej 1.00: Jeśli wartość przekracza liczbę rdzeni procesora, oznacza to, że system ma więcej pracy, niż może obsłużyć, co może prowadzić do opóźnień.

  3. Znaczenie dla wydajności:

    • Niskie wartości “Load” zwykle wskazują na to, że system działa płynnie.
    • Wysokie wartości, szczególnie jeśli są utrzymujące się przez dłuższy czas, mogą wskazywać na przeciążenie systemu, co może wymagać optymalizacji lub upgrade’u sprzętu.

  4. Różnice między wartościami:

    • Jeśli wartość dla 1 minuty jest znacznie wyższa niż dla 15 minut, może to oznaczać krótkotrwałe przeciążenie.
    • Jeśli wartość dla 15 minut jest wysoka, ale dla 1 minuty niska, może to oznaczać, że wcześniej wystąpiło przeciążenie, ale obecnie sytuacja jest stabilna.

Warto pamiętać, że interpretacja tych wartości może się różnić w zależności od specyfiki systemu i liczby rdzeni procesora. Idealne wartości “Load” mogą być różne dla różnych systemów i zastosowań.

Finger chfn w who

Polecenie finger służy do wyświetlania informacji o użytkownikach w systemach Unix i Unix-podobnych. Dostarcza informacji takich jak login użytkownika, nazwa, biuro, numer telefonu, adres e-mail oraz czas ostatniego logowania. Może również pokazać, czy użytkownik jest aktualnie zalogowany i od jakiego czasu, jak również zawartość pliku .plan użytkownika, który często zawiera informacje o jego aktualnych zajęciach lub planach.

Co do dostępności finger w Debianie 12 (nazwanym “Bookworm” w momencie pisania tego tekstu), trzeba pamiętać, że różne dystrybucje Linuxa mogą lub nie zawierać finger w swoich standardowych repozytoriach. Jednakże, finger jest często dostępny w większości dystrybucji i można go zainstalować z repozytorium, jeśli nie jest zainstalowany domyślnie.

Aby sprawdzić, czy finger jest dostępny w Twojej dystrybucji Debiana oraz zainstalować go, możesz użyć następujących poleceń:

  1. Sprawdź, czy finger jest dostępny:

    1

    apt-cache search ^finger

  2. Jeśli jest dostępny, zainstaluj go za pomocą:

    1

    sudo apt-get install finger

Warto zauważyć, że z powodu zagrożeń bezpieczeństwa związanych z ujawnianiem informacji o użytkownikach, wiele systemów i administratorów rezygnuje z korzystania z finger. Należy więc używać go z rozwagą, zwłaszcza w środowiskach produkcyjnych.

write mesg

1
2
3
4

   mesg y
   mesg n
   
   write marcin

druga sesja po ssh

ps ax

PROCESS STATE CODES Here are the different values that the s, stat and state output specifiers (header “STAT” or “S”) will display to describe the state of a process:

 1
 2
 3
 4
 5
 6
 7
 8
 9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21

         D    uninterruptible sleep (usually IO)
         I    Idle kernel thread
         R    running or runnable (on run queue)
         S    interruptible sleep (waiting for an event to complete)
         T    stopped by job control signal
         t    stopped by debugger during the tracing
         W    paging (not valid since the 2.6.xx kernel)
         X    dead (should never be seen)
         Z    defunct ("zombie") process, terminated but not reaped by
              its parent

 For BSD formats and when the stat keyword is used, additional
 characters may be displayed:

         <    high-priority (not nice to other users)
         N    low-priority (nice to other users)
         L    has pages locked into memory (for real-time and custom IO)
         s    is a session leader
         l    is multi-threaded (using CLONE_THREAD, like NPTL pthreads
              do)
         +    is in the foreground process group

Polecenie ps ax w systemach Unix i Linux wyświetla informacje o aktualnie działających procesach. Jedna z kolumn, która się pojawia w wynikach tego polecenia, to “STAT” lub “STATS”, która zawiera kody wskazujące na aktualny stan procesu. Oto niektóre z najczęściej spotykanych kodów w tej kolumnie:

  1. R - Running: Proces jest aktywny (działający lub gotowy do uruchomienia).
  2. S - Sleeping: Proces czeka na zdarzenie lub sygnał (często stan bezczynności).
  3. D - Uninterruptible Sleep: Proces jest w stanie “głębokiego snu” i nie może być przerwany (np. oczekujący na operacje wejścia/wyjścia).
  4. T - Stopped: Proces został zatrzymany, np. poprzez sygnał sterujący.
  5. Z - Zombie: Proces zakończył działanie, ale wciąż jest obecny w systemie, oczekując na to, by proces macierzysty odczytał jego kod wyjścia.

Dodatkowo, mogą się pojawić inne znaki, które dostarczają więcej szczegółów:

  • < - Proces o wysokim priorytecie (nie fair-scheduled).
  • N - Proces o niskim priorytecie.
  • L - Proces ma zablokowane strony w pamięci (np. dla operacji wejścia/wyjścia).
  • s - Proces jest liderem sesji.
  • l - Proces jest wielowątkowy (multi-threaded).
  • + - Proces jest w grupie procesów pierwszoplanowych.

Kody te mogą być połączone, by dostarczyć bardziej szczegółowych informacji na temat stanu procesu. Na przykład, “Ss” wskazywałby na proces, który jest w stanie snu (S), będąc jednocześnie liderem sesji (s). Interpretacja tych kodów może pomóc w zrozumieniu działania systemu oraz w diagnozowaniu problemów z wydajnością lub zachowaniem systemu.

Lider sesji

Bycie “liderem sesji” w kontekście procesów systemowych odnosi się do roli, jaką dany proces pełni w zarządzaniu grupą powiązanych procesów w systemie operacyjnym typu Unix lub Linux. Oto kluczowe aspekty tej roli:

  1. Definicja Sesji:

    • Sesja w systemie operacyjnym to zbiór procesów, które są grupowane razem na potrzeby zarządzania i kontroli. Zwykle sesja rozpoczyna się przy logowaniu użytkownika do systemu i kończy przy jego wylogowaniu.

  2. Lider Sesji:

    • Lider sesji to proces, który rozpoczyna sesję. Jest to zazwyczaj powłoka logowania lub proces inicjujący interakcję użytkownika (np. proces getty w systemach Unix/Linux).
    • Lider sesji posiada unikalny identyfikator sesji (Session ID), który jest przypisywany wszystkim procesom w ramach tej sesji.
    • Jako lider, proces ma kontrolę nad innymi procesami w tej samej sesji, w tym nad ich tworzeniem i zarządzaniem.

  3. Znaczenie w Kontroli Procesów:

    • Lider sesji często odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu sygnałami i zakończeniem procesów w swojej sesji. Na przykład, gdy użytkownik wylogowuje się, proces lidera sesji otrzymuje sygnał, który może być następnie przekazywany do innych procesów w sesji.
    • W niektórych przypadkach, gdy lider sesji kończy działanie, wszystkie powiązane procesy w sesji mogą zostać automatycznie zakończone.

  4. Zombie i Sieroty:

    • Gdy lider sesji kończy działanie, pozostałe procesy w sesji, które nadal działają, stają się “sierotami”. Te procesy sieroty są zwykle przydzielane nowemu liderowi sesji (często procesowi init).
    • Procesy “zombie”, które zakończyły działanie, ale wciąż czekają na odczytanie ich statusu wyjścia przez proces macierzysty, mogą również powstać, gdy lider sesji nie zarządza poprawnie zakończeniem procesów.

Zrozumienie roli lidera sesji jest ważne przy diagnozowaniu i zarządzaniu zachowaniem procesów w systemie, szczególnie w kontekście zakończenia sesji użytkownika lub zarządzania procesami w tle.

kill

Skrypty z zadań

lab 5 6

zqmH0ZJUQguQ52nlk2m1

?m[abc0-4].{exe,txt,tar}

touch math0.exe smart.txt m3p.exe om3.tar6 abc04.txt smith4.txt ma0.exe.txt sma.txt-exe em3p.om3.t am1234.txt smi0-4.txt

https://docs.python.org/3/library/os.html#os.getlogin

import getpass

getpass.getuser()

os.getlogin()

echo “MK, grp, 1234” > “zadanie-1/katalog-$dir/moje-dane/dane.txt”

touch math0.exe smart.txt m3p.exe om3.tar6 abc04.txt smith4.txt ma0.exe.txt sma.txt-exe em3p.om3.t am1234.txt smi0-4.txt

#!/usr/bin/awk -f

/Zadanie/ { print $0 > “named1.txt” }

$ awk ‘/Zadanie/ {print $0 >“amed1.txt”}’ zadanie.txt

#!/bin/env bash

ls -al | awk “/$1/ {print $0}”